Oddziały integracyjne

Beata Jachimczak

ONE SĄ WŚRÓD NAS...

    ... dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi, dysleksją, niedosłuchem, porażeniem mózgowym, upośledzeniem umysłowym i wieloma innymi trudnościami rozwojowymi i wychowawczymi. Czy rozumiemy ich trudności? Czy chcemy i potrafimy im pomóc?
    Integracja społeczna dzieci i młodzieży niepełnosprawnej zarówno w przedszkolu jak i w szkole może być skuteczną metodą przerwania stanu osamotnienia i stanu napięcia psychiczno-nerwowego dającego w efekcie możliwość uaktywnienia społecznego i zwiększenia szans na samorealizację w życiu. Gisela Hundertmarck słusznie zauważyła, że małe dzieci sprawne i niepełnosprawne podchodzą do siebie bez uprzedzeń - otwarcie. Co więcej akceptacja ze strony rówieśników zdrowych stanowi dla dziecka niepełnosprawnego istotną pomoc w rozwoju jego osobowości." [Baran Z. A. : Integracja społeczna dzieci i młodzieży niepełnosprawnej w przedszkolu, szkole i na uczelni w aspekcie ontologicznym i etycznym. Roczniki Pedagogiki Specjalnej,Tom 7, WSPS 1996]
     Idea integracji rozumiana jest przez pedagogów różnie. Wielu z nich jako warunek prowadzenia klas integracyjnych stawia dobór uczniów z normalnym rozwojem intelektualnym. "Do takich klas przyjmuje się, obok zdrowych uczniów, uczniów niepełnosprawnych ruchowo lub z innymi defektami fizycznymi. Stwarza się im dogodne warunki pobytu w szkole, usuwa bariery architektoniczne, zapewnia opiekę rehabilitacyjną, logopedyczną itp. Jednym z założeń tych klas jest realizowanie przez wszystkich uczniów tego samego programu nauczania. Zatrudniony jest tu najczęściej jeden pedagog, który pracuje ze wszystkimi dziećmi oraz drugi pedagog specjalny." [Bogucka J. , Kościelska M.: Nauczanie i wychowanie integracyjne; Klimkowska A.: Lekcję prowadzi dwóch nauczycieli. W-wa 1996r.] I ten model integracji wydał mi się najbardziej interesujący i możliwy do wprowadzenia do szkół ogólnodostępnych.
    Program, którego fragmenty tu przytoczę, zawiera ogólne założenia dotyczące sposobu pracy w mojej klasie:
    "Realizować będziemy zróżnicowane kształcenie dla wszystkich uczniów, zależnie od ich potrzeb, w obrębie jednego spójnego systemu. W pracy będziemy się opierać na obowiązującym Programie Nauczania Początkowego klas I-III zatwierdzonym przez MEN 16 lipca 1992 r. Dla uczniów zdolnych rozszerzymy zakres treści o charakterze twórczym, ukierunkowując ich pracę na wykorzystanie i przetwarzanie zdobytych wiadomości. W odniesieniu do dzieci niepełnosprawnych program będzie modyfikowany w zależności od dynamiki rozwoju dziecka i jego postępów. Zawierać on będzie elementy programu szkoły specjalnej lub szkoły powszechnej...

Nauczyciel bierze czynny udział w naborze dzieci do klasy integracyjnej ze względu na ich zainteresowania, uzdolnienia, ogólne predyspozycje ruchowe i intelektualne, warunkujące przyswojenie określonych treści i umiejętności (na podstawie zeszytu obserwacji dziecka, który prowadzi nauczyciel w przedszkolu ).
Nauczyciele wprowadzają na lekcji nietypowy sposób pracy:
praca dwóch nauczycieli jednocześnie - prowadzącego i wspomagającego, który indywidualizuje i różnicuje pracę z dziećmi niepełnosprawnymi,
stoliki ustawione są w czterech zespołach 4 - osobowych , co umożliwia bezpośredni i ciągły kontakt dzieci z nauczycielami i rówieśnikami,
uczniowie nie wstają podczas odpowiedzi co jest istotne w przypadku dzieci z dysfunkcją ruchu.
Nauczyciele wykorzystują w swojej pracy różne formy oddziaływania na dziecko, aby edukacja była dlań atrakcyjna, w tym:
lekcje organizowane poza szkołą - wycieczki do zakładów pracy, stadniny koni, parków narodowych, comiesięczne zajęcia w ZOO (kontakt ze zwierzętami jest bardzo ważny dla dzieci niepełnosprawnych), ogrodów botanicznych itp.
arteterapia - terapia sztuką poprzez malarstwo, rysunek, zajęcia w galerii oraz zajęcia prowadzone przez zaproszonych gości, częste wyjścia do teatru, kina, systematyczne zajęcia w bibliotece,
muzykoterapia - słuchanie muzyki, taniec integracyjny,
urozmaicenie zajęć wychowania fizycznego - np. w wodzie podczas kąpieli w basenie (raz w tygodniu) i gimnastykę relaksacyjną (w czasie lekcji), elementy gimnastyki korekcyjnej z uwzględnieniem usprawniania motorycznego i sprawności manualnej (jedna z nauczycielek ma uprawnienia instruktorskie),
stosowanie metody kontaktu społecznego w formie spotkań z ciekawymi ludźmi - zaproszenie ludzi z zewnątrz (wywiad z lekarzem, redaktorem itp.),
nawiązywanie kontaktów z innymi klasami, z innych miast, dzielnic....
uroczystości scalające społeczność klasową (Andrzejki, Dzień Matki, urodziny każdego dziecka) z aktywnym uczestnictwem dzieci w przedstawieniach przygotowanych na te okazje, konkursach i zabawach,
systematyczne spotkania z rodzicami: zebrania z rodzicami, indywidualne rozmowy o dzieciach, zapraszanie do udziału w niektórych lekcjach (obserwacje lub prowadzenie zajęć),
praca w blokach tematycznych, niektóre zagadnienia realizowane będą w formie bloków tematycznych, łączyć będziemy w całość treści języka polskiego, środowiska społeczno - przyrodniczego, przedmioty artystyczne, czasem także matematykę; szeroki temat bloku daje sposobność do uaktywnienia każdego ucznia, wykonując różne zadania zdobywają oni nowe umiejętności na miarę swoich możliwości,
system bezlekcyjny, bezdzwonkowy ...

INNOWACJE METODYCZNE:

uczenie się we współdziałaniu rozwija umiejętności dzieci do pracy w grupie, włączając w to umiejętności porozumiewania się, dzielenia się zadaniami i podejmowania decyzji; najważniejszym aspektem pracy kooperacyjnej jest akceptacja przez członków grupy faktu, że mogą oni realizować wspólne cele wyłącznie pod warunkiem, że każdy z nich osiągnie swój własny cel,
uczenie poprzez czytanie, chodzi tu o umiejętność wykorzystania czytania dla usprawnienia procesu uczenia się; uczenie się poprzez czytanie implikuje rozszyfrowanie tekstu, zrozumienie tego co zostało w nim powiedziane oraz porównanie tego z wiedzą i doświadczeniem, które jednostka wnosi do rozumienia tekstu, w efekcie uczeń formułuje sądy, rewiduje swoją wiedzę, modyfikuje lub zmienia własne przemyślenia dzięki czemu zachodzi proces uczenia się,
nauczanie bez książek i zeszytów, wtedy gdy wykorzystuje się karty pracy ucznia z różnych przedmiotów, karty pracy będą wykonywane przez nauczycieli według już istniejących wzorów lub ich własnego pomysłu, będą to najczęściej zadania do wykonania wpisane w jakiś obrazek lub przedstawione w formie graficznej, szata graficzna będzie jednakowa dla wszystkich dzieci, a zadania zróżnicowane,
lekcje problemowe: napotykając jakiś problem uczeń powinien wykorzystać do rozwiązania go całą swoją dotychczasową wiedzę, ta procedura powinna zaciekawić ucznia i ukazać sens uczenia się nowych pojęć i nowych umiejętności (np. wprowadzając działanie dzielenia można poprosić o rozdanie 15 książek po równo trzem kolegom, gdy uczeń dojdzie do rozwiązania, nauczyciel przedstawia operację dzielenia jako najskuteczniejszy sposób na rozwiązanie problemu),

lekcje z wykorzystaniem materiału logicznego PUS." [Jachimczak B., Dudkiewicz I.:Program innowacyjny dla klasy integracyjnej. Łódź1998r.]

OPINIE RODZICÓW
...dzieci zdrowych jak i specjalnej troski, które zostały napisane po upływie pierwszego półrocza klasy pierwszej:

    "Nasza córka Kamila jest po zapaleniu opon mózgowych. Choroba ta pozostawiła trwałe mikrouszkodzenia systemu nerwowego. Ma duże kłopoty z pamięcią i koncentracją. Mając obawy o dalsze możliwości rozwoju i nauki wybraliśmy właśnie tę klasę - integracyjną.... Podsumowując to wszystko uważamy, że nasza córka czuje się bardzo dobrze w tej klasie i to przyczyniło się do tak dużych postępów w nauce. Klasy takie jak ta powinny powstawać w każdej szkole nie tylko podstawowej aby umożliwić dalszą naukę bez stresu dla wszystkich dzieci";
    "Syn nasz jest dzieckiem nadpobudliwym i wrażliwym, które wymaga szczególnego podejścia nauczycieli. Wiemy wszyscy doskonale, jak ważny jest dla ucznia ten pierwszy rok nauki w szkole i zaakceptowanie nowych obowiązków. Byliśmy pełni obaw, jak Marcin poradzi sobie w tej nowej rzeczywistości. Pierwszy semestr rozwiał nasze obawy, ponieważ dziecko nasze bardzo lubi się uczyć, lubi swoją klasę. Dla nas rodziców jest bardzo ważne, że nasz Marcin czuje się swobodnie i pewnie w swojej klasie, robi postępy w nauce i zachowaniu." ;
     "W pierwszych dniach nauki oraz przed samym jej rozpoczęciem obawiałam się, że syn mój nie podoła obowiązkom szkolnym, jednak moje obawy nadopiekuńcze szybko się rozwiały, gdyż Kamil mimo swojej choroby i trudności w szybkim poruszaniu się daje sobie radę i spisuje się dzielnie. Jest dzieckiem radosnym i bardzo chętnie uczęszcza do szkoły, mimo, że nauka nie idzie mu zbyt dobrze to stara się pokonać te trudności." ;
     "Jako rodzice Mateusza jesteśmy bardzo zadowoleni, że uczęszcza on do klasy integracyjnej i każdym dniem zauważamy coraz większe postępy naszego syna." ;
    "Jesteśmy rodzicami zdrowej dziewczynki... Z perspektywy czasu (minął już pierwszy semestr) coraz bardziej doceniamy pozalekcyjne formy nauki. Comiesięczne wyjścia do łódzkiego ZOO obfitują w nowe doświadczenia i moc niezapomnianych wrażeń. Wiele klasowych wycieczek kończyło się wielogodzinnymi opowieściami o niesamowitych przeżyciach, którymi obdarzała nas nasza córka. Należy wspomnieć też o okolicznościowych uroczystościach w klasie np. ślubowanie klas pierwszych, Wigilia świąt Bożego Narodzenia, zabawa karnawałowa, które uczą dzieci nie tylko tradycji polskich, ale także zbliżają wszystkich do siebie i ukazują jak można świętować i dobrze, kulturalnie się bawić. Takie spotkania zbliżają jednak nie tylko dzieci. Obowiązkowa obecność rodziców na tych imprezach spowodowała, że również my lepiej się poznaliśmy i zaprzyjaźniliśmy. Dziękujemy wszystkim, którzy przyczynili się do powstania takiej klasy."